آنچه در مورد «مدل کسب و کار» و «طرح کسب و کار» باید بدانید 

تمام صاحبان کسب و کار های کوچک و موفق به نوعی درگیر مفاهیم و اصطلاحاتی نظیر “طرح کسب و کار” یا “مدل کسب و کار” بوده اند. ما چه در حال شناسایی جدید ترین استراتژی های بازاریابی خود باشیم و چه در حال طرح ریزی یک کمپین حفظ مشتری، استراتژی های کسب و کاری مان باید حول “طرح کسب و کار” و “مدل کسب و کار”مان شکل بگیرد تا بتوانیم به موفقیت دست پیدا کنیم.

در این بین اما، تفاوت این دو برای خیلی ها که از دور به دنیای کسب و کار و راه اندازی کسب و کار های جدید نیم نگاهی دارند، به راحتی مشخص نیست. به همین علت بر آن شدیم تفاوت “طرح کسب و کار” و “مدل کسب و کار” را به اختصار و به زبان ساده برای شما توضیح دهیم.

“طرح کسب و کار” یا “مدل کسب و کار”؟

طرح کسب و کار یا Business Plan به توصیف فعالیت شرکت ما خواهد پرداخت. این سند مکتوب اهداف عملیاتی و مالی شرکت ما برای آینده و نقشه ی پیشنهادی آن برای رسیدن به این اهداف را تبیین می نماید. یک طرح کسب و کار توصیف میکند ما شرکت خود را چگونه و کجا اداره خواهیم نمود. مدلی که برای کسب و کار خود انتخاب کرده ایم (Business Model) به تفصیل و با جزئیات در طرح کسب و کار ما آورده می شود.

طرح، چرایی حضور ما در دنیای کسب و کار را با جزئیات توضیح میدهد. شاید ما بخواهیم خدمات مدیریتی با کیفیت و مقرون به صرفه به کسب و کار های کوچک ارائه دهیم. یا شاید قصد داریم در یک منطقه ی تجاری شلوغ و پر تردد کافه ای باز نماییم و در آن قهوه، چای و دمنوش های خاص در اختیار مشتران خود قرار دهیم.

طرح ها معمولاً با یک خلاصه ی مدیریتی و بیانیه ی مأموریت شروع می شوند. این خلاصه توصیف چکیده شده ای از فعالیتی است که شرکت ما انجام میدهد، به همراه برنامه ی ما برای به موفقیت رساندن آن. صاحبان کسب و کار با این هدف خلاصه ی مدیریتی را در طرح های خود وارد می کنند که تصویری اجمالی از شرکت خود در اختیار مدیران، سرمایه گذاران و دیگر طرف های ذی نفع قرار داده باشند. “بیانیه ی مأموریت” ما نیز در یکی دو جمله به توصیف فلسفه ی شرکت ما می پردازد.

نام، نوع، مکان و تاریخ شروع به کار شرکت ما یک بخش از طرح کسب و کار را تشکیل می دهند. یک بخش دیگر آن نیز به مدارک و سابقه ی کاری ما اختصاص پیدا میکند، صاحبان کسب و کارها بعضی اوقات با هدف اضافه کردن جزئیات بیشتر، رزومه ی کاری خود را نیز به آن الحاق می کنند. طرح کسب و کار، محصولات یا خدمات ما را به علاوه ی استراتژیهایی که برای بازاریابی آنها در نظر داریم فهرست میکند.

آن دسته از صاحبان کسب و کار که به دنبال وام و دیگر منابع سرمایه می باشند باید اطلاعات مالی را نیز به طرح های خود اضافه کنند. وام دهندگان و سرمایه گذاران بالقوه، بیانیه های فعلی و گذشته ی ما را بررسی می کنند تا ببینند در گذشته امور مالی کسب و کار خود را چگونه مدیریت کرده ایم. آنها باید مطلع باشند چقدر سرمایه نیاز داریم، چرا به آن نیاز داریم و اگر به جای سرمایه به دنبال وام هستیم، برای بازپرداخت وام خود چه طرحی داریم.

تجهیزات و حتی تعداد نفراتی که برای تحقق جزئیات مدل کسب و کار به آنها نیاز خواهیم داشت نیز بخشی از طرح ما محسوب می شوند.

اداره ی کسب و کار های کوچک امریکا مدل کسب و کار را شالوده و بنیان یک شرکت می داند و طرح کسب و کار را ساختار و ساختمان آن. شالوده یا مدل کسب و کار، همان ایده ی اولیه ی کسب و کار ما و توصیفی کلی از نحوه ی عملکرد آن است. ساختار یا طرح کسب و کار، به شرح جزئیات ایده ی کسب و کاری ما خواهد پرداخت.

وابستگی متقابل

طرح کسب و کار تماماً به مدل کسب و کار وابسته می باشد. مدل جریان مالی شرکت ما را توضیح میدهد و طرح، ساختار لازم برای رسیدن به آن جریان مالی. اگر مدل کسب و کارمان را عوض نماییم، باید طرح خود را نیز تغییر دهیم. با اینکه کل طرح ممکن است نیاز به تغییر نداشته باشد، ممکن است لازم شود در تعداد کارکنان، تجهیزات، مکان و یا بازاریابی تغییراتی اعمال نماییم. این تغییرات نیز به نوبه ی خود ممکن است به خاطر خرید های اضافی یا دیگر تغییرات قابل توجه، نیازمند تغییراتی در امور مالی باشند.

ملاحظات

در دنیای کسب و کار، “تغییر” نیروی معمولی محسوب میگردد. کسب و کار های کوچک باید بتوانند خود را با تغییرات صنعت و تقاضای مشتریان وفق بدهند. عدم موفقیت در این کار، باعث از دست رفتن مشتریان و حاشیه ی سود کمتر می شود و همسویی تصمیم گیری های ما در قبال تغییرات با مدل کسب و کارمان، برای جلوگیری از هدر رفت زمان و منابع از اهمیت به سزایی برخوردار می باشد.

همیشه در نظر داشته باشیم که طرح ها و مدل های کسب و کار، به جای آنکه راکد و ناپویا باشند، مفاهیمی پویا محسوب می شوند. توصیه میشود هر دوی آنها را به صورت دوره ای مورد بازبینی و اصلاح قرار دهیم. برای مثال، کسب و کار خانگی ما ممکن است آنقدر بزرگ شود که نیاز پیدا کنیم مکانی برای فروش محصولات خود اجاره کنیم. یا اینکه برای افزایش فروش، به طرح بازاریابی تازه ای نیازمند شویم. به روز رسانی این دو نه تنها به ما کمک میکند در مسیر اهداف و مأموریت کسب و کار خود باقی بمانیم، بلکه در سنجش پیشرفت آن و توسعه و بازبینی استراتژی هایی که برای موفقیت به کار می گیریم نیز ما را یاری خواهد کرد.